Yol Kesicide Bulunması Gereken Şartlar

Yol kesenin akıllı ve ergin olması gerekir. Çocuk veya âkıl hastası yol kesse bunlara had cezası uygulanmaz. Çünkü had cezası bir suçun karşılığıdır. Ehliyetsizin fiili ise suç olarak nitelendirilemez.



Ebû Hanîfe'den açık rivayete göre erkek olmak da şarttır. Eğer yol kesicilerin arasında bir kadın bulunsa ona had uygulanmaz. Çünkü yol kesmenin rüknü; yoldan geçenleri üstünlük sağlayarak zorla engellemektir. Bu ise âdetler bakımından kadın tarafından gerçekleşmez. Çünkü onların kalbi ince ve bünyeleri zayıftır. Bu yüzden savaş ehli sayılmazlar. et-Tahâvî'ye göre ise; yol kesicilikte erkek ve kadınlar eşittir. Bunun cezası diğer hadlerde olduğu gibi erkek ve kadına aynı şekilde uygulanmalıdır.



Kadınlar ile birlikte yol kesicilikte bulunan erkeklere gelince, Ebû Hanîfe ile Muhammed eş-Şeybânî'ye göre bunlara had cezası uygulanamaz. Onların kadınlarla birlikte yol kesiciliğe fiilen katılıp katılmamaları sonucu değiştirmez. Çünkü suç işleyenlerin arasında had uygulanmayacak kişiler bulununca şüphe meydana gelir ve şüphe ile de hadler düşer. Ebû Yûsuf'a göre ise böyle bir durumda yalnız erkeklere had cezası uygulanır. Çünkü onlar savaş ehlidir. Fetvâya esas olan görüş budur (bk. es-Serahsî, el-Mebsût, IX, 197; el-Kâsânî, el-Bedâyi', VII, 91; Bilmen, a.g.e., III, 296).



Hanefiler dışındaki üç mezhebe göre, yol kesicilik konusunda erkek kadın ayırımı yapılmaksızın, suça katılanların hepsine had cezası uygulanır (Bilmen, a.g.e., III, 296).



Yol kesicinin müslüman veya zimmî olması şarttır. Bu yüzden dârul-İslâm'da bulunan müste'menlerin (pasaportlu yabancı) yol kesicilik suçunu işlemeleri halinde had cezası gerekmez. Ancak soygunda elde ettikleri mallar sahiplerine geri verilir, öldürme varsa kendileri de kısas olarak öldürülür. Başka bir görüşe göre müste'men yol kesicilere de had cezası uygulanır (Bilmen, a.g.e., III, 296).