2. Eş'arîlere Göre

Eş'arî ekolüne göre, güç yetmeyen işin teklifi mümkündür. Buna delilleri de "Onlar hakkı işitmezler, gerçeği görmezler" (Hud, II/20) ayeti ile "Kelamını işitmeye de tahammülleri yoktur” (Kehf, 18/101) ayetidir.



Bu duruma göre, teklif meselesi esas itibariyle temel olarak insanın kudretine bağlıdır. Ancak bu kudret Eş'arî anlayışı çerçevesinde Allah'tan gelmektedir. Diğer taraftan Eş'arî aczi, bir şeyin kendisini ve karşıtını yapmamak olarak anlamaktadır. Acz halinde, emrolunanla birlikte, bir şeyi almak da terk etmekte bulunmaz.



Eş'arî'nin bu görüşü şu şekilde açıklanmaktadır: Allah'ın insana gücü yetmediği şeyi yüklemesi, teklif etmesi caizdir. Bu, şeriat yönünden de doğrudur. Zira, Ebû Leheb'e iman emredilmiştir. Peygamberi tasdik ve bütün haber verdiklerine iman etmesini bildirmiştir. Bununla birlikte onun iman etmeyeceğini de Rabbimiz haber vermiştir. Güç yetmeyen işin teklifinin mümkün oluşuna "Ey Rabbimiz, güç yetiremeyeceğimiz Şeyi bize yükletme" (Bakara, 2/286) ayeti de delil olarak alınabilir (Bk. Ş. Gölcük S. Toprak, Kelam, 223).