Tahdidden Gaye:

Dinî sınırlamaların bir gayesi,  fıtratında hayvanlarda olduğu şekilde bir kısım tahdidler bulunmayan insanlığı, ifrat ve tefritten koruyarak medeniyetin ilerlemesine en uygun bir  vasatta tutmayı gaye edinmektir. Nitekim beşerî münasebetlerle alâkalı değerlendirmeler insanlara bırakılınca  insanlar adedince farklı ve birbirine zıd değerlendirmeler ortaya  çıkmış ve beşerî huzur zîr u zeber olmuştur. Aslında insanlık değerlerden boşaltılmış olmuyor, atılanların yerine yenileri, beşerî olanları konuyor. Sol kendine göre yeni değerler ikame edebilmek için eskiye hücum etmiştir.



İslam'ın ahkâm koyma işinde insanlara  selahiyet tanımayışının mühim bir sebebi, üzerinde ısrarla durulması gereken bir gayeye matuftur. Bu gaye de insanların, insanlar tarafından sömürülmesini, en azından, idare edilenlerin, idare edenler tarafından sömürüldükleri hususunda, birçok içtimâî anarşilerin kaynağı olabilecek bir duyguyu "sömürülme kompleksi"ni önlemektir.



Batıdaki ihtilallerin, isyanların temelinde bu duygunun yattığını geçmiş bahislerde gördük. Batılı, her devirde idare edenler tarafından sömürüldüğüne inanmış, bu duygunun altında ezilmiş, onun sevkiyle idare edenlere karşı isyanlar etmiştir.



Sömürüden kurtulma yolunda  kilise hakimiyeti, feodalite, krallık, demokrasi hepsini birer birer denemiş, hepsine isyan etmiş ve görmüştür ki, Batı'da iktidarı ele geçirenler  kanunları kendi menfaatleri doğrultusunda yapmaktadırlar.



Bu Batılı tecrübe, Batı insanını "idarenin, otoritenin, hiyerarşinin olduğu yerde kaçınılmaz şekilde sömürme var, insanların şahsiyetini ezme var" müşahedesine götürmüş ve "her çeşit otoriteyi reddetme"  noktasına, devlet, kilise, mektep, aile, baba, büyük gibi hiyerarşi ve otorite odaklarının tamamını ortadan kaldırma düşüncesine getirmiştir.



"Tabiat boşluğu sevmez" kanununca, nizamsız bir medenî hayat olamayacağına göre, Batının bu son talebi  ya Batı'yı tamamen batıracak veya asırlardır aradığı manayı tabiatında taşıyan İslam'a gelmesine sebep olacaktır. Zira "gerçek İslam insanın insan tarafından sömürülmesi"  değil, "insanların hepsinin yaratıcısı  olan Allah tarafından hepsine eşit şekilde tatbik edilmesi için  konan ahkâm" manasını taşımaktadır.[505]



DİPNOTLAR:



(1) Neml 29-33.(1/a) A'raf, 7, 109-112.(1/b) Saffat 37, 101, 102.



(2) Şûra 36 -38.



(3) Al-i İmran, 159.



(4) Münavi, Abdurrauf: Feyzu'l-Kadir Şerhu'l-Camii's-Sağir, Beyrut, 1972, 2, 159; İbnu Kesir, Tefsir, Tefsir, Beyrut, 1966, 2, 142.



(5) Münavi, a.g.e., 2, 215; 3, 205.



(6) İbnu Sa'd, Tabakatu'l-Kübra, Beyrut, 1960, 3, 154; Tirmizî, Humus, 1966, menakıb 380 H.



(7) Tirmizi, Cihad 34.



(8) Hakim en-Neysaburi, el-Müstedrek, Haydarabad, Deken 1335  baskısından ofset, 2, 227.



(9) Suyuti, Hasaisu'l-Kübra,  Kahire, 1967, s. 125 .



(10) Heysemi, Nuruddin Mecmau'z-Zevaid, Beyrut, 1967 , 2, 280.



(11) Zemahşeri, Keşşaf 1, 332.



(12) Tirmizî, Fiten 7, 2168, H. bak, el-Acluni, Keşfu'l-Hafa, Beyrut, 1351, 1, 64-65.



(13) Tirmizî, Menakıb 44, 3680. H. Hakim a.g.e., 2, 264.



(14) Nesai, Sünen, Kahire 1930, Bey'a 33.



(15) Ebu Davud, Sünen, Humus, 1969, Harac ve'l-İmare 4, 2932. H.



(16) İbnu Kesir, en-Nihaye Fi'l-Fiten, Kahire 1969, 1, 24.



(17) Müsned-i Ahmed İbn-i Hanbel, Kahire, 1313 baskısından ofset, 5, 393.



(18) Nahl 43; Enbiya 7.



(19) İbnu Hacer, el-Metalibu'l-Aliye, Kuveyt, 1973, 3, 17.



(20) Ebu Davud, Edeb 114; Tirmizî, Zühd 39.



(21) İbnu'l-Hac el-Maliki, el-Medhal, yer meçhul, 1293, 4, 45; Maverdi, Edebü'd Dünya ve'd-Din, İstanbul, 1299, s. 239-40.



(22) Necm 3.



(23) Bak. Suyuti, ed-Dürrü'l-Mensur, Mısır, 1314, 6, 122.



(24) Ebu Davud, İlim 3, 3646. H.



(25) Müsned-i Ahmed, 2, 340; Tirmizî, Birr 57.



(26) İbnu Kesir, Tefsir 3, 346.



(27) Enfal 67-68.



(28) Suyuti, Hasaisu'l-Kübra 1, 257.



(29) Suyuti, ed-Dürrü'l-Mensur 6, 122.



(30) İbnu Ma'n ed-Dürrî, Temyiz, Yazma, Damat İbrahim Paşa, Nu. 945, 60/a.



(31) Maverdi, a.g.e., s. 235.



(32) Bak. İbnu Kesir, Tefsir 2, 142, 143; Muhammed İbnu Allan, Delilu'l-Falihin, Mısır 1971, 3, 209.



(33) İbnu Kesir, Tefsir, 2, 142.



(34) Parkinson, C. Northcote; L'Evolution de la Pensée Politique, Gallimard, Paris, 1965, 2, 211.



(35) Méndras, Henri: Eléments de Sociologie, Collection U, Paris 1968, p. 56-57.



(36) Heysemi, Mecmau'z-Zevaid 1, 178; 9, 46.



(37) Münavi, Feyzu'l-Kadir 2, 217.



(38) Heysemi, a.g.e., 1, 178.



(39) a.e., 1, 179.



(40) a.e, 1, 178; Alauddin Aliyyu'l-Muttaki el-Hindi, Kenzu'l-Ümmâl, Haleb 1978, 3, 411.



(41) Heysemi, a.g.e., 1, 178; Alauddin Aliyyu'l-Muttaki a.g.e., 3, 411.



(42) Heysemi, a.g.e., 1, 180.



(43) İbnu Teymiyye, es-Siyasetu'ş-Şer'iyye s. 161.



(44) Tirmizî, Tefsir (Tevbe suresi), 3102. H.



(45) Buhari, Zekat 1.



(46) Heysemi, a.g.e., 5, 319.



(47) Alauddin Aliyyu'l-Muttaki, a.g.e., 13, 624.



(48) Bak. Şafi, Risale, Mısır, 1940, s. 427; Müslim, es-Sahih, Kahire 1958, Selam 98.



(49) Taberi, Tarih, Beyrut, tarihsiz (ofset baskı), 4, 188.



(50) Bak. Canan İbrahim: İslam'da Çocuk Hakları, Yeni Asya yayını, İstanbul, 1980, s. 53-55.



(51) Heysemi, a.g.e., 5, 319.



(52) İbnu Kesir, Tefsir, 3, 143.



(53) Münavi, Feyzu'l-Kadir 1, 189.



(54) Heysemi, a.g.e., 9, 53.(54/a) Usdü'l-Gabe, 6, 10.



(55) Buhari, Menakıb 35.



(56) İbnu Hacer, Fethu'l-Bari, Kahire, 1959, 2, 51.



(57) Bak, İbnu Hacer, Fethu'l-Bari 2, 51; Heysemi a.g.e., 9, 67-69.



(58) Tirmizî, Menakıb ,48.



(59) Tirmizî, Menakıb 45; Heysemi a.g.e., 9, 66.



(60) Heysemi, a.g.e., 9, 46.



(61) Bak, Heysemi, a.g.e., 1, 178.



(62) İbnu Hişam, Siret, Mısır, 1955, 3-4, 63.



(63) Bak, İbnu'l-Esir, Üsdü'l-Gabe, Kahire 1970, 3, 165; İbnu Hacer, Tehzibu't-Tehzib, Haydarabad-Deken 1378 baskısından ofset, 5, 123; Taberi a.g.e, 2, 239.



(64) Bak. Suyuti, Rasaisu'l-Kübra 3, 258.



(65) Buhari, Bed'u'l-Halk 11; Müslim, İman 212-217.



(66) Kehf, 54.



(67) Buhari, İ'tisam 18.



(68) İbnu Hacer, el-Metalibu'l-Aliye 3, 17; Alauddin Aliyyu'l-Muttaki, a.g.e., 3, 409.



(69) Alauddin Aliyyu'l-Muttaki, Kenzu'l-Ummal, 3, 110.



(70)  İbnu'l-Hac, a.g.e., 4, 46.



(71) A.e., 4, 46.



(72) İbnu Mace, Sünen, Kahire 1952, Edeb 37, 3745-3746. H.; Tirmizî, Zühd 39, Edeb 57.



(73) Alauddin Aliyyu'l-Muttkaki, a.g.e., 3, 409; Heysemi, a.g.e., 8, 96.



(74) Alauddin Aliyyu'l-Muttaki, a.g.e., 3, 411.



(75) A.e., 3, 409.



(76) Heysemi, a.g.e., 8, 97.



(77) Alauddin Aliyyu'l-Muttaki, a.g.e., 3, 410.



(78) Maverdi, a.g.e., s. 240.



(79) Müslim, Talak, 36; Tirmizî, Nikah 38; Nesai, Nikah 22.



(80) Alauddin Aliyyu'l-Muttaki, a.g.e., 3, 409.



(81) Bak. Abdullah Şevket İbnu Muhammed Hamdi, Ahlak-ı Dinî, İstanbul, 1328, s. 282; İbnu'l-Hacc, a.g.e., 4, 46.



(82) Bak. İbnu'l-Hacc, a.g.e., 4, 46.



(82/a) Ü.G. 4, 15.



(83) Ebu Davud, Nikah 24.



(84) Ebu Davud, Nikah 24, 26.



(84/a) Buhari, İkrah 3, Müslim, Nikah 64.



(85) Buhari, İkrah 4.



(86) İbnu Hacer,  Fethu'l-Bari 15, 351; Azimabadi, Avnu'l-Mabud, Medine, 1968, 6, 119 ve devamı.



(87) İbnu Kuteybe, Uyunu'l-Ahbar, Mısır, 1963 (ofset) 1, 27.



(88) Tirmizî, Fiten 38.



(89) Bak. Bakillani, et-Tehmid, Beyrut 1957, s. 199.



(90) A.e.g, s. 198.



(91) Said İbnu Mansur, Sünen, Malegaon, 1967, 2, 186; Bakillani, a.g.e., s. 198, Bak, Canan İbrahim, Hz. Peygamber'in Sünnetinde Terbiye, s. 326-27.



(92) İbnu'l-Hacc, a.g.e., 4, 46; Maverdi, a.g.e., s. 236.



(93) İbnu Sa'd a.g.e.,  2, 14.



(94) Tirmizî, Cihad 34, Heysemi a.g.e., s. 6, 86.



(95) İbnu Sa'd a.g.e., 2, 66.



(96) İbnu Sa'd 2, 15; Hakim, a.g.e., 3, 427; Vakidi, Megazi Oxford, 1966, 1, 53.



(97) Vakidi, a.g.e., 2, 645.



(98) Vakidî, a.g.e., 2, 325-26.



(99) Suyuti, Hasaisu'l-Kübra 3, 257-58.



(100) Buhari, Cenaiz 76; Müslim, Hacc 445-448.



(101) Buari, Eşribe 8.



(102) Buhari, Megazi 38.



(103) Ebu Davud, Savm 19, 2352. H.



(104) Buhari, Savm 44.



(105) Müslim, Hacc 111-144.



(106) Müslim, Hacc 130; Heysemi, a.g.e., 3, 233.



(107) Nesai, Zekat 78.



(108) İbnu Hacer bu farklılıktan hareketle aynı itirazcının iki ayrı yerde hadise çıkardığına hükmeder (Fethu'l-Bari 15, 321-22) Hatta Hakim'in bir tahricini de nazar-ı dikkate alacak olursak, aynı şahıs üçüncü kere de Hayber'de hurma taksimi sırasında aynı şekilde hadise çıkarmıştır (el-Müstedrek 2, 145).



(109) Buhari, Enbiya 6, 26; İstitabe 7; Müsned-i Ahmed 3, 353, 354, 355; Müslim, Zekat 142.



(110) Buhari, Tefsir 86.



(111) Nisa 65.



(112) Nisa 15.



(113) Müsned-i Ahmed 1, 238.



(114) Heysemi, a.g.e., 4, 328.



(115) İbnu Hacer, Fethu'l-Bari 11, 232 (şerhte).



(116) Al-i İmran 159.



(117) Heysemi, a.g.e., 6, 107.



(118) Müslim, Salat 1; Beyhaki,  es-Sünenü'l-Kebir, Haydarabad 1344, 1, 421; İbni Mace, Ezan 1.



(119) Vakidi, a.g.e., 2, 607.



(120) A.e, 2, 609.



(121) A.e, 2, 609.



(122) A.e., aynı sayfa.



(123) Buhari, Fardu'l-Humus 36; Vakidi, a.g.e., 2, 608.



(124) Vakidi a.g.e, 2, 607, 609, 610.



(125) Heysemi, a.g.e, 6, 132, Üsdü'l-Gabe 2, 357.



(126) İbnu Mace, Fiten 21,



(127) İbrahim 36.



(128) Nuh 26.



(129) Maide 115.



(130) Yunus 88.



(131) Taberi, a.g.e., 2, 295; İbni Kesir, Tefsir 3, 346.



(132) Alaüddin Aliyyu'l-Muttaki, a.g.e., 10, 186-187.



(133) Al-i İmran, 3, 159.



(134) Vakidi, a.g.e., 1, 214.



(135) Guénon, La Crise du Monde Moderne, pp 118-128.



(136) A.e., p. 123.



(137) Cuvillier, Manuelle du Sociologie, 2, 645.



(138) Parkinson, L'Evolotion de la pensee Politique, Fransızcaya çeviren: Louis Evrard, Gallimard, Paris 1964, 2, 305.



(139) Cuvillier, a.g.e., 2, 645.



(140) Parkinson, L'Evolution de la Pensée Politique, 1, 22; 2, 60, 211.



(141) A.e., 2, 60.



(142) A.e., 2, 240.



(143) Arvon, Henri: l'Anarchisme, P.U.F., Paris 7. edt, Paris 1977, p. 65.



(144) Babanzade Ahmed Naim, Tecrid, Diyanet İşleri Başkanlığı yayını, Ankara 1957, 2, 880, (Dipnotta) (145) Müslim, Fedail 141; Bak. Babanzade, Tecrid 2, 342.



(146) Peygamberimiz'in Hadislerinde Medeniyet, Kültür ve Teknik adlı kitabımızda (Cihan Yayınevi İst. 1984)  bu bahsi genişçe tahlil ettik s. 154-165.