1- İnançla İlgili Fısk

Kur'an'da genişçe ele alınan fısk davranışlarının inançla, Allah ve peygamberlik kurumuyla ilgili olanı, Allah'a inançsızlık, Allah'ın ayetlerini yalanlama, Allah'ı unutma, nifak, Allah'ın indirdiğiyle hükmetmeme ve şeytanın Allah'ın emrinden çıkışı olarak sıralanabilir.



a- Allah'a İnançsızlık: Hz. Peygamberimiz'e, münafıkların önderi Abdullah bin Ubey konusunda şu emir verilmiştir: "Onlardan (münafıklardan) ölen kimsenin namazını sakın kılma, mezarı başında da durma! Çünkü onlar, Allah'ı ve peygamberini inkâr (küfr) ettiler, fâsık olarak öldüler." (9/Tevbe, 84) Müşriklerin puta tapmalarının anlamsızlığı ve Allah'ın yaratıcılığı ve yöneticiliği anlatıldıktan sonra, şu belirtilir: "İşte gerçek rabbiniz Allah budur. Gerçeğin dışında sadece sapıklık (dalalet) vardır. Öyleyse nasıl olup da döndürülüyorsunuz? Böylece, fâsık olanların inanmayacaklarına dair rabbinin sözü gerçekleşmiş oldu." (10/Yûnus, 33) Allah'ın indirdiği apaçık ayetleri, yalnızca fâsıklar/yoldan çıkmışlar inkâr eder: "Allah'a, meleklerine, peygamberlerine, Cebrail'e ve Mikâil'e düşman olan kimse, bilsin ki Allah kâfirlerin düşmanıdır. Andolsun ki sana, apaçık ayetler indirdik. Onları sadece fâsıklar/yoldan çıkmışlar inkâr eder." (2/Bakara, 98-99).



Mü'min ve fâsık aynı değerde olamaz: "İman eden kimse, fâsık (yoldan çıkmış) kimseye benzer mi? Bunlar bir olamazlar. İman edip salih amel işleyenlere, bu yaptıklarına karşılık, varacakları cennet konakları vardır. Ama fâsıkların (yoldan çıkanların) varacağı yer ise ateştir."  (32/Secde, 18-20). Bu ayetteki fâsık, müşrik anlamında kullanılmıştır.



"Onların (münafıkların) ister bağışlanmasını dile, ister dileme; birdir. Onlara yetmiş defa bağışlanma dilesen bile, Allah onları bağışlamayacaktır. Bu, Allah'ı ve peygamberini inkâr etmelerinden ötürüdür. Allah, fâsık (kötülüğe batmış) topluluğu doğru yola (hidayete) eriştirmez." (9/Tevbe, 80) Kitap ehlinin pek çoğu fâsıktır/yoldan çıkmıştır (Bkz. 3/Âl-i İmran, 110). Yine, fısk Allah'ın sevmediği ve mü'min kullarına sevdirmediği  durumlardandır.  "Bilin ki, içinizde Allah'ın peygamberi bulunmaktadır. Eğer O, birçok işlerde size uymuş olsaydı, şüphesiz kötü duruma düşerdiniz. Ama Allah, size imanı sevdirmiş, onu gönüllerinize güzel göstermiştir. Küfrü, fıskı ve isyanı da size çirkin göstermiştir. İşte doğru yolda olanlar bunlardır." (49/Hucurât, 7)



b- Allah'ın Ayetlerini Yalanlama:  Kur'anda, Allah'ın ayetlerini yalanlama, fısk olarak nitelenir: "Ayetlerimizi yalanlayanlar (inkâr edenler), fısklarından/yoldan çıkmalarından ötürü azap çekeceklerdir." (6/En'âm, 49)  



c- Allah'ı Unutma: Özellikle münafıkların Allah'ı unutması, Kur'an'da fısk olarak görülür: "Allah'ı unutup da Allah'ın da kendilerini unuttuğu kimseler gibi olmayın. Onlar fâsık (yoldan çıkmış) kimselerdir." (59/Haşr, 19 ve yine bkz. 9/Tevbe, 67)



d- Allah'ı, Peygamber'i ve Allah Yolunda Cihadı İkinci Dereceye Koyma: Yakınlarını koruma ve dünyevî nimetleri, Allah'a, Peygamberine ve cihada üstün tutma, fısk olarak değerlendirilir: "De ki: Babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, akrabanız, elde ettiğiniz mallar, durgun gitmesinden korktuğunuz ticaret, hoşunuza giden evler, size Allah'tan, peygamberinden ve Allah yolunda savaştan daha sevgili ise, Allah'ın emri gelene kadar bekleyin. Allah fâsık kimseleri doğru yola (hidayete) eriştirmez." (9/Tevbe, 24)



e- Nifak (İnançta İkiyüzlülük): "İstekli ya da isteksiz olarak verin, nasıl olsa kabul edilmeyecektir. Siz, şüphesiz fâsık bir topluluksunuz. Verdiklerinin kabul edilmesine engel olan, Allah'ı ve peygamberi inkâr etmeleri, namaza tembel tembel gelmeleri, istemeye istemeye vermeleridir." (9/Tevbe, 53-54) "Münafıklar birbirlerindendir, kötülüğü emreder, iyiliği engeller, Allah'ı unuturlar, onlar fâsıktırlar." (9/Tevbe, 67)  "Onlardan (münafıklardan) râzı olasınız diye size yemin edecekler. Fakat siz onlardan râzı olsanız bile Allah fâsıklar topluluğundan asla râzı olmaz." (9/Tevbe, 96)



f- Allah'ın İndirdiğiyle Hükmetmemek: Ehl-i kitap, Allah'ın indirdikleriyle hükmetmemekle fısk olan davranış içine girmiş demektir: "İncil sahipleri, Allah'ın onda indirdikleriyle hükmetsin. Allah'ın indirdikleriyle hükmetmeyenler, işte onlar fâsık olanlardır." (5/Mâide, 47) "O halde, Allah'ın indirdiğiyle aralarında hükmet. Allah'ın sana indirdiği Kur'an'ın bir kısmından seni vazgeçirmelerinden sakın, onların hevesine uyma. Eğer yüz çevirirlerse bil ki, Allah bir kısım günahları yüzünden onları cezalandırmak istiyor. İnsanların pek çoğu, gerçekten fâsıktırlar." (5/Mâide, 49)



g- Şeytanın Allah'ın Emrinden Çıkışı: "... İblis cinlerdendi; Rabbinin emrinden fısk etti/dışarı çıktı. Şimdi siz, beni bırakıp da onu ve onun soyunu mu dost ediniyorsunuz? Oysa onlar sizin düşmanınızdır. Zalimler için bu ne fena bir değişmedir." (18/Kehf, 50)