İnsanlar arasında makam ve mevki sahibi olmak -eğer şükrederse- Allah’ın kuluna verdiği nimetlerden biridir. Bu nimetin şükrünü eda etmenin bir şekli de kendisine makam ve mevki verilen kimsenin bunu müslümanların faydasına kullanmasıdır. Bu, Rasûlullah’ın (s.a.v.) şu sözünün kapsamı dahilindedir.



“Sizden kardeşine faydalı olmaya gücü yeten bunu yapsın.”[155]



Makamını kullanıp, herhangi bir haram işlemeksizin ya da başkasının hakkına tecavüz etmeksizin, halis bir niyetle müslüman kardeşini bir haksızlıktan kurtararak veya ona bir kazanç sağlayarak faydalı olan kimse Allah azze ve celle katında mükafatlandırılır. Rasûlullah (s.a.v.) bunu şu sözünde bildirmiştir:



“İyilikte aracılık edin ki sevaba giresiniz.”[156]



Bu aracılık ve ricacı olma karşılığı bir şeyler almak caiz değildir. Delili, Ebu Umame’nin (r.a.) Rasûlullah’tan (s.a.v.) rivayet ettiğidir:



“Kim bir aracılık işinde ricacı olur, bunun üzerine kendisine bir şey hediye edilir ve bunu kabul ederse faiz kapılarından büyük bir kapıya girmiştir.”[157]



Bazı insanlara maddi bir meblağ karşılığı makamını kullanması, aracı olması ve birinin tayini ya da işe alınması, başka birinin bir daireden veya bir bölgeden diğerine nakli, bir hastanın tedavisi ve benzeri işleri halletmesi şart koşulur. Az önce zikri geçen Ebu Umame hadisi gereğince -racih olan görüşe göre- aracılık karşılığı alınan haramdır. Hatta hadisin zahiri, daha önce herhangi bir şart koşulmasa dahi aracılık karşılığı bir şeyler almayı kapsamaktadır.[158]



Hayır yapan kimseye Kıyamet günü Allah katında karşılaşacağı mükafat yeter. Hasan b. Sehl’e bir adam gelir ve bir işinde aracı olmasını ister. O da, bu işi halleder. Bunun üzerine adam teşekkür etmeye gelir. Hasan b. Sehl ona şöyle der:



“Niçin bize teşekkür ediyorsun? Biz, malın bir zekatı olduğu gibi makamın da bir zekatı olduğunu kabul ediyoruz.”[159]



Burada şu farklılığa işaret edilmesi uygun olur. İş takibi ve gerekli muamelelerin tamamlanması için ücret karşılığı bir şahsı görevlendirmek şer’i şartlar çerçevesinde caiz olan kiralama kapsamındadır. Makamını ve mevkisini kullanarak para karşılığı aracılık yapmak ise haramdır.[160]